Επί γης αλλοτρίας

Ανθολογία ελληνοαυστραλιανής μουσικής

Αντίποδες (Antipodes), τ. 58, Οκτ. 2012, σελ. 112-3.

Cover

 


Αντίποδες, μητριά, αλλόχθονα τοπία: Ιδού μερικές από τις λέξεις που έχουν χρησιμοποιηθεί για την Αυστραλία από τους Έλληνες μετανάστες. Κοντά σ’ αυτές έρχεται τώρα να προστεθεί και το “επί γης αλλοτρίας”—τίτλος ενός CD από τη Μελβούρνη που κυκλοφόρησε πρόσφατα στο διαδύκτιο.

Ο τίτλος καλύπτει όλες τις παραπάνω έννοιες. Και υπαινίσσεται, επιπρόσθετα, ένα χώρο εξορίας. Γιατί, συνειρμικά, μεταφέρει στους εξόριστους Εβραίους στη Βαβυλώνα—χώρο “παράξενο”, “διαφορετικό”, χώρο εκπατρισμού. Κάτω από τέτοιες συνθήκες διαβίωσης οι “απάτριδες” Εβραίοι αναφωνούν: “Πώς άσωμεν”—πώς είναι δυνατόν, δηλαδή, να τραγουδήσουμε σε ξένο τόπο;

Και εδώ έγκειται η ειρωνεία: στη δική μας περίπτωση, στη δική μας “αλλότρια γη”, μπορούμε και τραγουδούμε. Μεταφέρουμε έμμετρα, αρχικά, και μελοποιημένα, στη συνέχεια, τους καημούς μας: τη νοσταλγία της μακρινής πατρίδας, την αγάπη μας, τη χαρά και τη λύπη. Θέματα, μ’ άλλα λόγια, που απασχολούν τον Έλληνα μετανάστη της Αυστραλίας στην καθημερινή του ζωή.

Παραγωγοί του CD είναι ο γνωστός εκπαιδευτικός και μουσικός Παύλος Ανδρόνικος και ο συνθέτης Στέλιος Αδάμ. Γνωστοί στιχουργοί και καταξιωμένοι ποιητές έχουν γράψει τους στίχους των τραγουδιών, και εκλεκτοί μουσικοσυνθέτες της ελληνικής παροικίας έχουν μελοποιήσει τους στίχους.

Τα θέματα των τραγουδιών είναι προσαρμοσμένα στις εμπειρίες του Έλληνα μετανάστη στην Αυστραλία. Μάλιστα ο Παύλος Ανδρόνικος στην εισαγωγή του διευκρινίζει ότι η διευθέτηση και η σειρά των τραγουδιών αντανακλά ακριβώς το ταξίδι στη νέα χώρα και, στη συνέχεια, τα καθημερινά βιώματα των Ελλήνων στην Αυστραλία. Έτσι, το CD αρχίζει με το τραγούδι “Στο μπαλκονάκι σου” (στίχοι Αικ. Μπαλούκα) που διεγείρει μνήμες από παραδοσιακές σκηνές στη γενέτειρα. Η μουσική του τραγουδιού, από την άλλη, παραδοσιακή κι’ αυτή, πλαισιώνει αρμονικά τους στίχους, και πετυχαίνουν—στίχοι και μουσική μαζί—να μεταφέρουν μια νοσταλγική εικόνα από το παρελθόν, από τα νεανικά χρόνια του μετανάστη στην Ελλάδα.

Ο Έλληνας της Αυστραλίας, όπως υπονοούν τα θέματα των τραγουδιών, ταλαντεύται συναισθηματικά μεταξύ νέας και παλιάς χώρας. Πέρα από τη σκληρή καθημερινή εργασία και, εν πολλοίς, εκμετάλλευση του εργάτη στα εργοστάσια (Τσιόλας, “Μέρα με τη μέρα” ), ο Έλληνας μετανάστης μεταφέρεται νοερά στις στιγμές και στα αίτια που τον ώθησαν στην απόφαση για αποδημία (Νινολάκης, “Μου πήρανε τον ήλιο”: “Με πλάνεψε ένα όνειρο ωραίο / Και κίνησα τη στράτα του χαμού”). Παράλληλα τα δρώμενα στην πατρίδα και ο πόνος, είτε γενικός (Παής, “Με του καημού τα χείλη”), είτε προσωπικός (Ηρακλέους, “Ο ίδιος ήλιος”) απασχολούν ιδαίτερα τους εδώ συμπαροίκους.

Για τον Έλληνα μετανάστη, το “σύμπλεγμα” των εμπειριών και βιωμάτων από το παρελθόν και το παρόν—την Ελλάδα και την Αυστραλία—αποτελεί αναπόσπαστη πραγματικότητα. Και τούτο εκφράζεται εύστοχα στο τραγούδι “Τα λόγια είναι δηλητήριο” (Daniel Keene και Ειρήνη Βέλα). Όπως παρατηρεί ο Παύλος Ανδρόνικος το εν λόγω τραγούδι “αντιπροσωπεύει τη συμβίωση της ελληνικής με την αγγλική γλώσσα, καθώς και τη συνύπαρξη των δύο πολιτισμών που αυτές εκφράζουν”.

Από άποψη ποιοτική, οι στίχοι των τραγουδιών είναι εξαιρετικά πετυχημένοι. Ας μην ξεχνούμε ότι ορισμένοι απ’ αυτούς έχουν γραφεί από καταξιωμένους ποιητές, διακρίνονται για το ρυθμό και τη μουσικότητά τους, και επιλέχτηκαν ακριβώς επειδή ήταν κατάλληλοι να μελοποιηθούν. Πέρα όμως από την ποιότητα των στίχων, ο φιλόμουσος ακροατής θα απολαύσει τελικά ένα άριστο αποτέλεσμα—εναρμονισμένο συγκερασμό στίχων, ενορχήστρωσης και μουσικής εκτέλεσης.

Θα πρέπει τέλος να τονίσουμε ότι το CD δεν διατίθεται στο εμπόριο. Μπορούν όμως οι ενδιαφερόμενοι να το κατεβάσουν, για προσωπική τους χρήση, από την ακόλουθη ιστοσελίδα: http://canarini.net/InAStrangeLand.html.

Θανάσης Σπηλιάς

Το περιοδικό Αντίποδες δημοσιεύεται από τον Ελληνοαυστραλιανό Πολιτιστικό Σύνδεσμο.